Onlangs kwam een vriendin van mijn moeder langs met een tas vol kleurrijke boekjes in het Papiaments. Ze waren geschreven door Pater Paul Brenneker, en mijn moeder’s vriendin, Willy, vond dat ik deze boeken zeker moest lezen nadat ze mijn artikel over de bijzondere bijna vergeten eetgewoontes op Curaçao had gezien. Wat een schat aan informatie! De Sambumbu-reeks van Pater Brenneker biedt een fascinerend inkijkje in de gewoontes en gebruiken van de Antilliaanse bevolking met tal van spreekwoorden in het Papiaments. Brenneker, een amateur cultureel-antropoloog, documenteerde nauwkeurig hoe de mensen op de voormalige Antillen hun dagelijks leven vormgeven, zonder daarbij in filologische speculaties te vervallen (ja, filologie bestaat echt, google maar).
Met een grote kan ijskoude ‘awa di lamunchi’ (limonade), mijn zonnebril en een flinke tube zonnebrand, nestelde ik me op het terras achter mijn huis. Terwijl ik door de Sambumbu-boekjes bladerde, viel mijn oog op een hoofdstuk over spreekwoorden. Wat me direct opviel, is hoe erg de Papiaments en Nederlandse spreekwoorden op elkaar lijken. In veel gevallen kun je eenvoudig achterhalen welk Nederlands gezegde bedoeld wordt met het Papiamentse equivalent.
Voorbeelden van spreekwoorden in het Papiaments
Un bon bisiña ta pasa famia – Een goede buur gaat boven familie. Dit lijkt sterk op het Nederlandse gezegde: Beter een goede buur dan een verre vriend.
- Barku chiki, bodega hundu – Een klein schip met een diep ruim. Dit doet denken aan kleine potjes hebben grote oren, maar persoonlijk vind ik dat stille wateren hebben diepe gronden er beter bij past. Toch houdt Pater Brenneker vast aan de eerste betekenis.
- Bai gaña baka – Maak dat de koe wijs. Wij kennen dit natuurlijk als Maak dat de kat wijs.
Een van mijn favoriete gezegden is:
- Makaku bisti na seda, makaku ta keda – Een aap verkleed in satijn blijft een aap. In het Nederlands kennen we dit als: Al draagt een aap een gouden ring, het is en blijft een lelijk ding.
Een andere interessante vondst was:
- Ora diabel ta resa, gaña e ta gaña bo – Als de duivel bidt, houdt hij je voor de gek. In het Nederlands is dit beter bekend als: Als de vos de passie preekt, boer let op je kippen.
- Ladron ta jama otro semper ladron – Dieven noemen elkaar altijd dief. Dit komt natuurlijk overeen met: De pot verwijt de ketel dat hij zwart ziet.
Terwijl ik op mijn terras zat, kon ik het niet laten om hardop te lachen. Sommige van deze spreekwoorden zijn gewoon hilarisch. Het leek me leuk om dit artikel af te sluiten met een raadsel voor jullie: Raad het Nederlandse gezegde bij dit Papiamentse spreekwoord: Ora Buriku muri, warawara ta hasi fiesta.
En natuurlijk ben ik niet te beroerd om een hint te geven: “Als de kat van huis is, dansen de muizen op tafel” is NIET het juiste antwoord en de bovenstaande foto is ook een hint. Ik ben benieuwd naar jullie reacties!
Op deze website kun je deze boeken reeks bestellen.
De een zijn dood is de ander zijn brood?
leuke boekjes.. had mijn moeder ook nog in de kast staan..
awesomeeeeeee….indra, bo ta echt un soldat di amor!
de een zijn dood is de ander zijn dood toch????
anyways….nice tuna!
lof joe,
xx
i loved this article.
the way you write is so captivating.
although i have no idea what the answer to the riddle is….i enjoyed reading about it.
i have been following your articles on this site, and every time i am surprised!
keep up the good job and maybe one day, you could get a job offer!!
best regards,
Marcus
hey Indra,
leuk stuk! echt bijzonder dat een jonge meid zich interesseerd voor onderwerpen zoals deze!
groetjes uit Hoofddorp!
de een zijn dood is de ander zijn brood. ik ben het helemaal met je eens! wat een leuk artikel meid. pater brenneker zou het heel leuk hebben gevonden dat zijn boekjes op deze manier in het zonnetje worden gezet!
oh en complimentjes aan de webmaster. hij weet wel leuke artikeltjes te plaatsen!
Bedankt voor al jullie leuke reacties!!
thanks allemaal. blij dat het artikeltje zo in smaak is gevallen!
Super awesome article….. You take me on the journey everytime…. ‘Schatterlachen’ and all….
Great one again Indra!
bon tardi Indra,
ben er maar zuinig op…. Heb de boekjes gisteren kunnen kopen voor een aanzienlijk bedrag. Zijn collectersitems en bijna niet meer te krijgen.
Bon Tardi Vincent,
Wat waren je beweegredenen om de boekjes aan te schaffen. Ben wel benieuw eigenlijk.
Hallo iedereen, ik ben op zoek naar iemand die de hele reeks Sambumbu van pater Brenneker over heeft en die aan mij wil verkopen. Ik wil ze dolgraag hebben. Ernesto Rozendal
Tof…ik ben altijd een fan geweest van pater Brenneker’s uitspraken geweest. Ik zou die boeken graag ook in mijn bezit willen hebben!!!